خبرنامه 36
اخبار ملی و بین‌المللی در حوزه شناخت و معرفی: ایران فرهنگی، آثار و صنایع دستی و فرهنگی ایرانی و ایرانشناسان داخلی و خارجی
«ترجمه و شرح فصوص‌الحکم محی‌الدین‌ابن عربی» روانه بازار کتاب شد
کتاب «ترجمه و شرح فصوص‌الحکم محی‌الدین‌ابن عربی» نوشته استاد اسماعیل منصوری‌لاریجانی به همت مؤسسه بوستان کتاب در ۶۲۴ صفحه انتشار یافت.
«فصوص الحکم» از بین 400 اثر محی‌الدین‌ابن عربی- که خود آنرا زبده آثارش معرفی نمود- علی‌رغم نقدها و تحلیلهای گوناگون بعضی شارحان، اقتدار خود را چونان بارزترین و برجسته‌ترین پژوهش در حوزه عرفان اسلامی حفظ کرده است. ابن عربی معتقد است آنچه از رسول خدا(ص) دریافت کرده، اسرار رسالت و نبوت انبیای الهی است، که آنها را در ۲۷ فصل تنظیم نموده و در سه حوزه خداشناسی، هستی‌شناسی و انسانشناسی، حقایق و دقایقی را به اصحاب معرفت و تشنگان حقیقت عرضه کرده است.
پیش‌فرض و پس‌فرض اصلی فصوص‌الحکم اثبات نظریه وحدت وجود است که ابن‌عربی حکمت‌های تخصیص یافته در هر نبی را مؤید و مبین این نظریه معرفی میکند. گاهی برای حفظ ساختار تحلیلهای خود به تأویل روی می‌آورد، تا آنچه مراد اوست، در پایان هر فصل محقق گردد و در این راستا از بکارگیری آیات و روایات با نگرش بر تأویل و تحلیل ابائی ندارد و شجاعت و صداقت او در بیان یافته‌های شهودی ستودنی است. در اثر پیش‌رو، پس از متن و ترجمه آن، نکاتی حکمی و تفسیر متن، تحت عنوان «شرح بیان» ارائه شده است.
کتاب «ترجمه و شرح فصوص‌الحکم محی‌الدین‌ابن عربی» در ۲۷ فصل تهیه و تدوین شده است که، از جمله این فصول میتوان به فصل «حکمه الهیه فی کلمه آدمیه»، فصل «حکمه نفثیه فی کلمه شیثیه»، فصل «حکمه سبوحیه فی کلمه نوحیه»، فصل «حکمه قدوسیه فی کلمه ادریسیه»، فصل «حکمه مهیمیه فی کلمه ابراهیمیه»، فصل «فی حکمه حقیه فی کلمه اسحاقیه»، فصل «حکمه علیه فی کلمه اسماعیلیه»، فصل «حکمه روحیه فی کلمه یعقوبیه»، فصل «حکمه نوریه فی کلمه یوسفیه»، فصل «حکمه احدیه فی کلمه هودیه»، فصل «حکمه فتوحیه فی کلمه صالحیه»، فصل «حکمه قلبیه فی کلمه شعیبیه»، فصل «حکمه ملکیه فی کلمه لوطیه»، فصل «حکمه قدریه فی کلمه عزیریه»، فصل «حکمه نبویه فی کلمه عیسویه»، فصل «حکمه رحمانیه فی کلمه سلیمانیه» اشاره کرد.
علاقه‌مندان با خرید اینترنتی این کتاب از طریق سایت مؤسسه بوستان کتاب به آدرس www. bustaneketab. com می‌توانند از تخفیف ۲۰ درصدی اثر مذکور بهره‌مند شوند.
رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی: «هیاهو بر سر هیچ» سد مستحکمی بر ادعاهای خالی از حقیقت است
رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در سخنرانی خود در مراسم رونمایی از ترجمه عربی، فرانسه و ترکی‌استانبولی کتاب «هیاهو بر سر هیچ» محمدعلی موحد گفت: وجود عالمانی چون موحد و تألیف کتاب «هیاهو بر سر هیچ»، مصداق بارز حمایت میهنی، وطنی و سد مستحکمی برای ادعاهای خالی از حقیقت است.
ابوذر ابراهیمی‌ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با اشاره به اولین آیه و سوره نازل شده بر پیامبر اکرم(ص) اظهار کرد: اولین آیه مبارکی که به پیامبر اکرم(ص) نازل شد، «إْرَأْ بإسم ربک الذی خلق» بود، اما در زبان عربی ضرب‌المثلی وجود دارد که فلاسفه عرب می‌گویند: اُمت اقْرَأْ اهل مطالعه نیستند و کتاب نمی‌خوانند.
وی افزود: نمونه بارز این ضرب‌المثل، کتاب ولید حمدی‌اعظمی، نویسنده عراقی است که محمدعلی موحد در قول این کتاب، «هیاهو بر سر هیچ» را پدید آورد. حمدی‌اعظمی یک شخصیت عراقی و استاد علوم سیاسی دانشگاه است که کتاب‌های متعددی دارد.
ابراهیمی‌ترکمان به بررسی مدارک مورد استناد حمدی‌اعظمی در ادعا بر جزایر تنب کوچک ، تنب بزرگ، ابوموسی توسط محمدعلی موحد اشاره و تصریح کرد: موحد درباره اثری که حمدی‌اعظمی با عنوان «النزاع بین دوله الامارات و ایران حول جزر (أبو موسى وطنب الكبرى والصغرى) فی الوثائق البریطانیه» در سال 1993 م. خلق کرده است، می‌گوید: وقتی این کتاب را مطالعه کردم، دریافتم که دخل و تصرف بسیاری در این اسناد شده است، که همان مصداق ضرب‌المثل عربی است.
وی تأکید کرد: موحد در مقدمه کتاب «هیاهو بر سر هیچ» نکته‌ای را ذکر کرده است که مربوط به امانتداری در اسناد موجود است. وی می‌گوید: ما می‌توانیم در باره اسناد تحقیق کنیم و نظر دهیم، اما حق نداریم اسناد موجود را دخل و تصرف کنیم و آنها را تغییر دهیم.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: در زمان مذاکرات نفتی، محمدعلی موحد مشاور هیئت مذاکره‌کننده بود و در مسائل نفتی و در همان زمان، مطالعات بسیاری به ویژه در زمینه خلیج فارس داشت.
وی مطرح کرد: این اقدام ارزشمند محمدعلی موحد، مصداق بارز حمایت میهنی، وطنی و حق و حقوق یک ملت حق به جانب است. دولت‌هایی که به دنبال این هستند تا نام خلیج فارس را تغییر دهند یا ادعایی بر سر جزایر ابوموسی و تنب بزرگ و کوچک دارند، حقیقت را بهتر از دیگران می‌دانند، اما تلاش می‌کنند بر حقیقت‌ها چشم پوشی کنند. موحد سعی کرد با اسناد موجود بر همان اسنادی که حمدی‌اعظمی انجام داد، به جای اینکه وارد بحث‌های شعاری شود، حقیقت را آشکار کند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به ترجمه عربی، فرانسه و ترکی‌استانبولی کتاب «هیاهو بر سر هیچ» تألیف محمدعلی موحد اشاره کرد و افزود: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با استناد بر همین اسناد که در آرشیو همه کشورها موجود است، نشان داد از نظر علمی، ادعاهای دیگران عاری از حقیقت است. این جزایر متعلق به جمهوری اسلامی ایران است و نام خلیج فارس همیشه باقی می‌ماند.
همچنین در بخشی از این مراسم، پیام تصویری محمدعلی موحد، مؤلف كتاب «هیاهو بر سر هیچ» پخش شد، كه بدین شرح است: «بسیار خوشوقتم از اینکه شاهد مراسم رونمایی از کتاب خود به سه زبان از بزرگترین زبانهای عالم هستم. بر خود واجب می‌دانم که از همه بزرگان و سروران و دست‌اندرکاران این مراسم و سخنرانان محترم به ویژه دوستان دانشمندم، جناب پرفسور ییلدریم و جناب آقای دکتر ابراهیمی‌ترکمان سپاسگذاری کنم.
من این کتاب را سال‌ها پیش نوشتم، در همان ایام که کتاب ولید حمدی تازه به چاپ رسیده بود و من بر آن شدم که مقاله‌ای در معرفی و نقد آن بنویسم، اما قلم که روی کاغذ گذاشتم از اختیار من خارج شد و به حکم الکلام یجر الکلام مقاله کوتاهی که در نظر داشتم، به تفصیل و اطناب گرایید. آنچه مهم است و در دیباچه کتاب به آن تأکید کردم و امروز هم می‌خواهم بر آن تأکید کنم، این است كه «هیاهو بر سر هیچ» را برای عنوان کتاب مناسبتر یافتم.
گشایش نمایشگاه «اسناد تاریخی روابط ایران و عثمانی» در استانبول
نمایشگاه «اسناد تاریخی روابط ایران و عثمانی»، شامل بیش از 30 سند تاریخی موجود در آرشیوهای دو کشور، با همکاری وابستگی فرهنگی کشورمان در استانبول، گشایش یافت. با همکاری وابستگی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در استانبول، نمایشگاه «اسناد تاریخی روابط ایران و عثمانی» با حضور جمعی از رؤسای نمایندگی‌های کشورهای مختلف، دیپلمات‌ها، محمد فرازمند: سفیر جمهوری اسلامی ایران در آنکارا، جواد معبودی‌فر: سرکنسول، کوروش مقتدری: وابسته فرهنگی کشورمان در استانبول، علی موجانی: مشاور وزیر امور خارجه و جمعی از استادان و پژوهشگران مراکز علمی و پژوهشی ترکیه و ایرانیان مقیم استانبول، در محل ساختمان تاریخی سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در استانبول گشایش یافت.
ایلبراورتایلی: مورخ و ایرانشناس شهیر ترک، فرازمند: سفیر کشورمان در آنکارا، معبودی‌فر: سرکنسول کشورمان در استانبول، موجانی: مشاور وزیر امور خارجه و ساسانی به نمایندگی از جامعه ایرانیان مقیم استانبول در آیین گشایش این نمایشگاه در سخنانی به اشتراکات تاریخی و فرهنگی میان دو ملت و کشور ایران و ترکیه تأکید کردند. همچنین، ابراز امیدواری کردند برگزاری چنین رویدادهایی بتواند به تعمیق و استحکام روابط دو کشور کمک کند. نمایشگاه «اسناد تاریخی روابط ایران و عثمانی» شامل بیش از 30 سند تاریخی همچون دست نوشته‌ها و مکاتبات اداری میان دولتهای ایران و عثمانی، میباشد.
انتشار مقاله «وام واژه‌های موضوعی شرقی راه یافته از زبان فارسی به زبان گرجی»
حمید مصطفوی از انتشار مقاله علمی ـ پژوهشی با عنوان «وام واژه‌های موضوعی شرقی راه یافته از زبان فارسی به زبان گرجی» از سوی انتشارات UNIVERSAL در تفلیس گرجستان خبر داد.
حمید مصطفوی، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در گرجستان با اشاره به اشتراکات زبان فارسی و گرجی گفت: زبان فارسی و گرجی دارای وجوه مشترک و همانندی‌های ساختاری و واژگانی هستند که در طول تاریخ، دستخوش تغییرات بوده که مهمترین و مشهود ترین آنها فرآیند وام گیری واژگان است.
وی افزود: علاوه بر وام‌گیری واژگانی، واژه بومی گرجی تحت تأثیر زبان دیگر، تغییر شكل آوایی یا معنایی پیدا كرده است.
رایزن فرهنگی کشورمان در گرجستان تأکید کرد: این مقاله علمی ـ پژوهشی توسط پروفسور نومادی بارتایا، استاد زبان و ادبیات فارسی و رئیس کرسی ایرانشناسی دانشگاه آکاکی تسریلی کوتایسی و بازبینی اساتید دانشگاهی، به سفارش رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قالب کتاب در تیراژ محدود 300 نسخه در 82 صفحه از سوی انتشارات UNIVERSAL تفلیس گرجستان تألیف شد.
مصطفوی اظهار کرد: زبانهای گرجی و فارسی از دیرباز واژه‌های فراوانی را داد و ستد کرده‌اند و در این میان، وام‌واژه‌های فارسی در زبان گرجی فراوان بوده و در برخی موارد حوزۀ معنایی آنها دگرگون شده است؛ لذا ضرورت داشت تحقیقی مستقل با حمایت رایزنی فرهنگی از طریق اساتید مجرب حوزه زبان و ادبیات فارسی گرجستان صورت پذیرد.
وی ادامه داد: واژه‌های مشترك زبان گرجی و فارسی حاكی از واقعیات گوناگون هستند؛ از جمله میتوان به ارتباطات تاریخی روابط ادبی دوکشور یا اشتراك در الگوها، مشابهت الگویی از ریشه‌ای واحد و با عناصر ساختاری واحد، وام گیری مستقیم یا از طریق زبان واسط اشاره کرد.
رایزن فرهنگی کشورمان در گرجستان خاطر نشان کرد: ایران و گرجستان در حوزه مطالعات زبان‌شناسی و ادبیات و تولیدات ادبی خلاقانه، همکاری‌های مشترکی با دانشگاه و مراکز علمی و دانشگاهی دو کشور دارند.
وی مطرح کرد: در این پژوهش، 76 واژه و اصطلاح از وام‌واژه‌های شرقی با موضوعات: بازرگانی، بازی شطرنج، موسیقی، دینی، گیاهان، واژه‌های تقلید صدایی مورد مطالعه و طبقه بندی قرار گرفته و نتیجه این تحقیق نشان میدهد، این واژگان بدون واسطه از زبان فارسی یا واژه‌های عربی به واسطه زبان فارسی، به زبان گرجی وارد شده‌اند.
انتشار پادکست معرفی منشور کوروش، به زبان آذری
به همت وابستگی فرهنگی کشورمان در نخجوان، پادکست معرفی منشور کوروش به زبان آذری تولید و منتشر شد. این پادکست منشور کوروش را به‌عنوان نخستین و کهنترین بیانیه حقوق بشر در جهان و ایرانیان را به‌عنوان اولین سردمداران حقوق بشر در جهان معرفی میکند، که از سوی وابستگی فرهنگی ایران در نخجوان به زبان آذری تولید و در فضای مجازی منتشر شده است.
این پادکست، به منشور کوروش به عنوان بخشی از هویت و تمدن ایرانیان اشاره دارد؛ همچنین این لوح را سندی از صلح‌طلبی ملتی کهن معرفی میکند که همزیستی مسالمت‌آمیز با دیگر اقوام و ملتها دارد و احترام گذاشتن به باورها و اندیشه‌های دیگران و موضوعاتی از این دست را واکاوی میکند. پادکست معرفی منشور کوروش به زبان آذری به نشانی اینترنتی: https://fb.watch/v/2Ymlu-y_a در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.
آغاز داوری همایش «ایرانشناسی: تجربه دیروز، وضعیت حال، نگاه به آینده»
دبیر اجرایی همایش بین المللی «ایران شناسی: تجربه دیروز، وضعیت حال، نگاه به آینده» از آغاز ارزیابی و داوری مقالات ارسالی به این همایش بین‌المللی خبر داد و گفت: بیش از 50 مقاله مرتبط با محورهای همایش تأیید و ارزیابی آنها آغاز شده است و طبق برنامه‌ریزی انجام شده آخرین مهلت ارسال آثار به این همایش ۲۵ مرداد است.
علی محمد طرفداری دبیر اجرایی همایش بین‌المللی «ایرانشناسی: تجربه دیروز، وضعیت حال، نگاه به آینده» با اعلام این خبر گفت: در حال حاضر ارزیابی، داوری و دسته‌بندی مقالات دریافتی آغاز شده و جلسات متعددی از سوی کمیته علمی و اجرایی همایش در همین ارتباط برگزار شده است.
طرفداری افزود: بر اساس این جلسات، بخش عمده‌ای از مقالات دریافتی مرحله تایید نهایی عبور کرده و در گروه‌های مربوط به خود جای داده شده‌اند. بر همین اساس در طی دو روز برگزاری این همایش با احتساب نشست‌های افتتاحیه و اختتامیه حدود ۸ پانل به دو صورت مجزا و موازی خواهیم داشت و همه سخنرانی‌ها به سه زبان فارسی، عربی و انگلیسی ارائه خواهند شد.
وی درباره تعداد مقالات ارسالی به دبیرخانه همایش گفت: تا این زمان حدود ۷۰ مقاله برای دبیرخانه همایش ارسال شده است که تعدادی از آنها به دلیل‌عدم ارتباط با محورهای اعلام شده برای همایش کنار گذاشته شدند و بیش از ۵۰ مقاله مورد تایید نهایی قرار گرفتند و بخش عمده‌ای از این مقالات در دو روز و در نشست‌های مربوط به صورت سخنرانی ارائه می‌شوند.
طرفداری ادامه داد: در این همایش با تنوع قابل توجهی از استادان و محققان کشورهای مختلف مواجه هستیم، کشورهایی همچون کانادا، استرالیا، فرانسه، ایتالیا، بوسنی و هرزگوین، ارمنستان، گرجستان، قزاقستان، بنگلادش، هند، پاکستان، عراق، اردن، مصر، الجزایر، مراکش، نیجریه، نیجر و سودان مشارکت داشته‌اند، که این تنوع بخصوص از نظر حضور پژوهشگران کشورهای جهان اسلام و عرب‌زبان در میان همایش‌های ایرانشناسی کم نظیر است.
طرفداری عنوان کرد که: تنوع مسائل مطرح شده در مقالات پیشنهادی تقریباً با بیشتر محورهای اعلام شده در فراخوان همایش همخوان است. بنابراین مهمترین محورهای مطرح شده شامل موضوعاتی چون فراز و نشیب‌های ایران‌ناسی در جهان غرب و شرق، ایرانشناسی و مطالعات تاریخ فرهنگ و تمدن ایران، ایرانشناسی در ایران، ایرانشناسی در منابع و نسخ خطی فارسی، ایرانشناسی و مطالعات ایران باستان و ایران و ایرانشناسی در جهان اسلام و عرب‌زبان میشود.
وی ادامه داد: طبق برنامه ریزی انجام شده آخرین مهلت ارسال آثار به دبیرخانه همایش بین‌المللی «ایرانشناسی: تجربه دیروز، وضعیت حال، نگاه به آینده»، ۲۵ مردادماه مردادماه تعیین شده است و این مهلت تمدید نخواهد شد. این همایش در تاریخ اول و دوم شهریورماه جاری برگزار میشود. لازم به توضیح است، گزیده مقالات برتر این همایش در قالب ویژه‌نامه مجلات علمی و یا به صورت کتاب منتشر خواهد شد.
رحیم نیکبخت، نویسنده و پژوهشگر بر اثر کرونا درگذشت
رحیم نیکبخت، نویسنده، پژوهشگر و داور جشنواره نقد کتاب، پانزدهم مردادماه 1400، بر اثر ابتلا به بیماری کرونا درگذشت. مرحوم نیکبخت متولد سال ۱۳۵۰ در روستای میرکوه از توابع شهرستان سراب استان آذربایجان‌شرقی، بود. وی کارشناس‌ارشد تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی بود و در کنار پژوهش در حوزۀ تاریخ انقلاب اسلامی و تاریخ معاصر آذربایجان، مدیریت بخش تدوین اسناد و تاریخ شفاهی مرکز اسناد انقلاب اسلامی و بخش تحقیقات تاریخ مجلس را نیز برعهده داشت. مرحوم نیکبخت در برخی همایش‌های مربوط به تاریخ معاصر و انقلاب اسلامی به‌عنوان سخنران یا عضو کمیته علمی حضور داشت و تألیفات متعددی در حوزه تاریخ انقلاب و تاریخ و فرهنگ ایرانی- اسلامی آذربایجان منتشر کرد، که از آن جمله میتوان به آثار زیر اشاره کرد:
- زندگانی و مبارزات شهید قاضی‌طباطبایی؛ با همکاری دکتر صمد اسماعیل‌زاده، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۰.
- جنبش دانشجویی تبریز به روایت اسناد و خاطرات، تهران: سورۀ مهر، ۱۳۸۱.
- خاطرات حجت‌الاسلام حسینی همدانی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۲.
- زندگانی و مبارزات آیت‌الله مروج، ج ۱، اردبیل: نیک‌آموز، ۱۳۸۳.
- زندگانی و مبارزات شهید دکتر مفتح، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۴.
- مبارزات آیت‌الله سیدیونس اردبیلی به روایت اسناد و خاطرات، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۵.
- مجموعه مقالات همایش پنجاهمین سالگرد شهادت نواب‌صفوی و فدائیان اسلام،۳ جلد، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۴و ۱۳۸۵.
- بازخوانی مشروطیت، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز: ۱۳۸۵، (ویژه همایش یکصدمین سال صدور فرمان مشروطیت).
- مطهری بدون سلاح، مرتضی شیرودی، رحیم نیکبخت، تهران: مؤسسۀ فرهنگی دانش و اندیشۀ معاصر، ۱۳۸۵.
- نقش آذربایجان در تحکیم هویت ایران، تهران: وزارت علوم و تحقیقات و فن‌آوری، ۱۳۸۷.
- پیدایش فرقۀ دمکرات به روایت اسناد و خاطرات، با همکاری منیژه صدری، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، ۱۳۸۶.
- تحولات منطقه اردبیل از مشروطه تا جنگ جهانی اول، تهران: وزارت امورخارجه، ۱۳۸۶.
- فرقه دموکرات آذربایجان در سراب، با همکاری اصغر حیدری، تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی ، ۱۳۸۸.
- خاطرات و اسناد حجت‌الاسلام والمسلمین حاج شیخ غلامرضا فیروزیان، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی ،۱۳۹۰.
- تحولات غرب آذربایجان به روایت اسناد مجلس، تهران: مرکز اسناد و کتابخانه مجلس؛ به‌همراه علی ططری، تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی ۱۳۹۰.
- اسنادی از تحولات سیاسی- اجتماعی آذربایجان از شهریور ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲، مرکز اسناد نهاد ریاست جمهوری، ۶ جلد.
- بازخوانی جنگ‌های روسیه علیه ایران، تهران: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
- آیت‌الله سیدنورالدین حسینی‌شیرازی به روایت اسناد، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
- دوره سه‌جلدی پژوهشنامه انقلاب اسلامی، دوره دوجلدی مبدأ نهضت انقلاب اسلامی و نامه نیمه خرداد از جمله دیگر آثار اوست.
بر این اساس، محمد دادمان، رئیس حوزه هنری، در پیامی که در پی درگذشت مرحوم رحیم نیکبخت منتشر کرد، از وی به‌عنوان سرمایه جریان تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی یاد کرد و چنین نوشت: «خبر درگذشت پژوهشگر و نویسنده انقلابی و توانمند، جناب آقای رحیم نیکبخت که به‌حق از مفاخر و سرمایه‌های جریان تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی بودند، موجب تأثر و تألم بسیار شد. آثار و تألیفات بجا مانده از ایشان، خصوصاً درباره مبارزین و صالحین، محل رجوع علاقه‌مندان و شیفتگان نهضت انقلاب اسلامی است. رحلت این محقق و نویسنده جهادگر را به خانواده محترم ایشان، مردم غیور و انقلابی آذربایجان و جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی تسلیت عرض می‌کنم.»
در دیدار رایزن فرهنگی کشورمان و رئیس موزه تاریخ ادیان سن پترزبورگ مطرح شد؛ آمادگی موزه تاریخ ادیان سن پترزبورگ برای توسعه همکاری با موزه‌های ایران
رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه و رئیس موزه تاریخ ادیان سن پترزبورگ درباره گسترش همکاری‌های فیمابین ایران و روسیه گفتگو و بر ضرورت غنی‌سازی بخش اسلام موزه تاریخ ادیان سن پترزبورگ تأکید کردند.
مسعود احمدوند، رایزن فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه در این دیدار که در محل موزه دولتی تاریخ ادیان در شهر سن پترزبورگ انجام شد، با اشاره به سابقه همکاری‌های مطلوب رایزنی با این موزه در سال‌های پیشین از جمله برگزاری همایشی به مناسبت پیروزی انقلاب اسلامی ایران در این موزه و سفر مدیران موزه به ایران و بازدید از شهرهای تهران، قم و مشهد بر تداوم همکاری‌های فرهنگی تأکید کرد.
وی ضمن تبیین نقش نهادهای مرتبط با ادیان در آگاهی‌بخشی به جامعه، آشنا ساختن جوانان با حقایق معنوی و دوری آنها از افراط‌گرایی به سابقه ۲۵ ساله گفتگوهای دینی بین ایران و کلیسای ارتدکس روسیه توسط سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اشاره و تعاملات بینادینی را موجب تفاهم بیشتر پیروان ادیان الهی ذکر کرد.
همچنین رایزن فرهنگی کشورمان در فدراسیون روسیه، افزود: بر اساس همین رویکرد از چند ماه پیش، مقدمات برپایی نمایشگاه عکس با موضوع همزیستی مسالمت‌آمیز ادیان با مشارکت و حمایت شهرداری اصفهان که خواهرخوانده سن پترزبورگ است، در موزه تاریخ ادیان این شهر فراهم شده است. وی مطرح کرد: شهرداری اصفهان در قالب طرح شهروند- دیپلماسی از شهروندان اصفهانی دعوت کرده است که تصاویر مرتبط با موضوع همزیستی ادیان را برای حضور در این نمایشگاه ارسال کنند. آثار شهروندان توسط هیئت داوران بررسی و 30 عکس برتر برای نمایش انتخاب خواهند شد. مراسم افتتاح این نمایشگاه در شهریورماه در موزه تاریخ ادیان برپا میشود.
خانم لوبوف موسیینكو، رئیس موزه تاریخ ادیان سن پترزبورگ نیز در این دیدار با اشاره به سابقه خوب همکاری‌های پیشین از برگزاری نمایشگاه عکس با موضوعی که امروزه مورد نیاز جامعه است، استقبال کرد و گفت: از چند ماه پیش که مذاکره برای برپایی این نمایشگاه آغاز شد، مدیران و کارشناسان موزه برای برگزاری شایسته آن برنامه‌ریزی لازم را انجام داده‌اند و امیدواریم امکان متقابلی برای برگزاری نمایشگاهی مشابه در اصفهان برای ما فراهم شود.
رئیس موزه تاریخ ادیان سن پترزبورگ با توضیح درباره بخشهای مختلف این موزه گفت: با توجه به مذاکرات سال‌های پیش با مسئولان ایرانی، درخواست داریم برای غنی‌سازی بخش اسلام به ویژه بخش شیعه موزه مساعدت کنند.
در پایان این دیدار، رایزن فرهنگی کشورمان در فدراسیون روسیه به همراه ایرینا عثمان‌اوا، استاد دانشگاه و پژوهشگر ارشد موزه دولتی تاریخ ادیان سن پترزبورگ از بخشهای مختلف این موزه و همچنین سالن‌های پیشنهادی برای برگزاری نمایشگاه عکس بازدید کردند.
شایان ذکر است، موزه تاریخ ادیان در 15 نوامبر 1932 به‌طور رسمی در ساختمان کلیسای جامع قازان سن پترزبورگ افتتاح شد. برخی از آثار و مجموعه‌های به نمایش گذاشته شده در این موزه از موزه‌های مردم‌شناسی پترکبیر، موزه دولتی ارمیتاژ، کتابخانه آکادمی علوم و موزه دولتی روس گردآوری شده است.
در سال 1954 نام موزه به «موزه دولتی تاریخ ادیان و آتئیزم» آکادمی علوم اتحاد جماهیر شوروی تغییر یافت. از سال 1961 موزه از ترکیب آکادمی علوم خارج و به وزارت فرهنگ واگذار شد و در سال 1990 میلادی موزه باز به همان نام اولیه بازگشت. بخش دین اسلام در سال 2010 در این موزه راه اندازی شده است.
به همت رایزنی فرهنگی ایران در اسلام‌آباد؛ نمایشگاه «خطاطی اسلامی و نسخ خطی فارسی» گشایش یافت
نمایشگاه «خطاطی اسلامی و نسخ خطی فارسی» برگرفته از آثار خطاطی، نسخه‌های خطی و صنایع دستی ایرانی، با موضوعات: امام حسین(ع)، عاشورا، آیات قرآنی، پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) در اسلام‌آباد پاکستان گشایش یافت.
به همت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در اسلام‌آباد و شورای هنری شهر راولپندی، نمایشگاه «خطاطی اسلامی و نسخ خطی فارسی» با حضور احسان خزاعی، رایزن فرهنگی کشورمان در اسلام‌آباد، فرخ حبیب، وزیر اطلاع‌رسانی و رسانه دولت فدرال پاكستان و جمعی از هنرمندان و استادان خط پاکستان، فعالان فرهنگی و علاقه‌مندان به توسعه روابط فرهنگی دو کشور گشایش یافت.
در این نمایشگاه که به مناسبت هفتاد و پنجمین سالروز استقلال پاكستان و نیز همزمان با ایام ماه محرم‌الحرام برپا شد، آثار نفیس خطاطی معاصر و کلاسیک شامل خطاطی سه تن از استادان برجسته پاکستان و نسخه‌های نفیس و بی‌نظیر خطی، با خطاطی‌های نستعلیق و ثلث با موضوعات امام حسین(ع)، عاشورا، آیات قرآنی، پیامبر اکرم(ص) و اهل بیت(ع) به زبانهای فارسی، اردو و عربی و نیز صنایع دستی ایرانی منقش به خطاطی‌های اسلامی و فارسی، در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفت.
احسان خزاعی، رایزن فرهنگی کشورمان در اسلام‌آباد با تبریک هفتاد و پنجمین سالروز استقلال پاکستان در سخنرانی خود، از همکاری شورای هنری شهر راولپندی تشکر و قدردانی کرد و گفت: هدف از برگزاری این نمایشگاه خطاطی ایجاد فضای معنوی و نیز معرفی فرهنگ عاشورایی از زبان هنر و نیز آشنایی با آثار زیبای خطاطی اسلامی و پیوند معنویت با هنر میباشد که، در نسخه‌های خطی نفیس و آثار هنرمندان در دو بخش معاصر و قدیمی تجلی پیدا کرده است.
وی همچنین، از خواجه محمدحسین و عظیم اقبال به‌عنوان خطاطان برجسته و استادان برجسته نقاشی و خط در پاكستان قدردانی كرد كه در برپایی نمایشگاه مذكور با ارائه آثار هنری و خطاطی خود این برنامه را یاری كردند. خزاعی در ادامه، منتخبی از اشعار علامه اقبال‌لاهوری: فیلسوف، شاعر نامدار و مؤسس فکری پاکستان را در مورد واقعه کربلا که به زبان فارسی سروده شده است را قرائت کرد.
در ادامه، فرخ حبیب، وزیر اطلاع‌رسانی و رسانه دولت فدرال پاکستان در سخنانی، ضمن تقدیر از استادان برجسته خط حاضر در این نمایشگاه گفت: آنان آیات قرآنی را به سبک زیبایی و در قالب هنر، با خط ثلث، نسخ، نسخ تحریر، کوفی، نستعلیق و نقاشی- خط ارائه کرده‌اند.
وی افزود: هنر آنان موجب شده تا خطاطی اسلامی زنده نگه داشته شود. ضروری است استادان خط تلاش کنند تا این هنر اسلامی تنها در سطح ملی محدود نشود، بلکه در سطح بین‌المللی نیز معرفی و ارائه گردد. فرخ حبیب ضمن قدردانی از رایزنی فرهنگی ایران در اسلام‌آباد برای مشارکت در برگزاری این نمایشگاه، آمادگی همه‌جانبه دولت پاکستان را برای حمایت از هنرمندان و خطاطان اعلام کرد.
همچنین، وقار احمد، رئیس شورای هنری شهر راولپندی در سخنانی، ضمن تقدیر از رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران برای همكاری و مشاركت در برگزاری این نمایشگاه که جلوه‌ای از فرهنگ و هنر خطاطی اسلامی است، گفت: همکاری‌های فرهنگی و هنری میان دو کشور ایران و پاكستان توسعه یابد.
خانم ناهید منظور، پیشکسوت، مؤسس و بنیانگذار شورای هنری راولپندی نیز در سخنانی اظهار کرد: کسانی که دلشان مملو از عشق پیامبر گرامی اسلام(ص) باشد، می‌توانند کارهای بزرگی را انجام دهند و این نمایشگاه جلوه‌ای از این عشق است. شایان ذکر است، در بخش کلاسیک (قدیمی) این نمایشگاه 38 نسخه خطی نفیس منتخب، متعلق به قرن‌های 8 تا 12 هجری قمری به زبان فارسی با خطاطی‌های زیبای نستعلیق، ثلث و تحریر قدیم، منقش به تصاویر و با رنگ‌های خاص و بعضاً طلاکاری شده با کاغذهای مخصوص آن دوره شامل اشعار شاهنامه فردوسی، گلستان سعدی و دیگر متون ادبیات فارسی به نمایش درآمده است.
همچنین، بیش از 75 اثر خطاطی شامل اشعار علامه اقبال‌لاهوری، خطاطی‌های زیبا با موضوع محرم و عاشورا، اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و نیز صنایع دستی ایرانی منقش به خطوط اسلامی در معرض دید علاقه‌مندان قرار گرفته است.
در یونان؛ چهارمین شماره از پادکست جلوه‌های ایران منتشر شد
به همت رایزنی فرهنگی ایران در یونان، چهارمین شماره از پادکست جلوه‌های ایران- «ایرانکست»- در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. در چهارمین شماره از ایرانکست، خانم مارینا، گوینده پادکست، در بخش معرفی جاذبه‌های گردشگری ایران، آداب و رسوم، موقعیت جغرافیایی، اماکن گردشگری، تنوع غذایی و ...، شهر زیبای شیراز را برای مخاطبان یونانی معرفی کرد.
وی در این بخش، شهر شیراز چنین توصیف کرد: امروز میخواهیم به شهر زیبای شیراز که پایتخت فرهنگی ایران است، سفر کنیم. شهر شعر و ادب و شهر شعرای نامدار ایرانی. شیراز یکی از کلان‌شهرهای ایران و مرکز استان فارس، در جنوب ایران است و جمعیتی بالغ بر ۱٬۵۶۵٬۵۷۲ نفر دارد. شیراز پنجمین شهر بزرگ و پرجمعیت ایران و پرجمعیت‌ترین شهر جنوب ایران است. این شهر در بخش مرکزی استان فارس، در ارتفاع ۱۴۸۶ متر بالاتر از سطح دریا و در منطقه کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوای معتدلی دارد.
گوینده در ادامه، حافظیه، بازار وکیل، مسجد وکیل، حمام وکیل، دروازه قرآن، باغ جهان‌نما و بسیاری از مراکز دیدنی دیگر این شهر را با ذکر جزییات و ارائه تاریخچه معرفی میکند و سپس اشاراتی به تنوع غذایی این شهر و یکی از غذاهای محلی شیراز یعنی کلم‌پلو دارد و ضمن بیان مواد تشکیل دهنده غذا، نحوه طبخ آنرا توضیح میدهد.
وی همچنین در بخش ابنیه تاریخی ایران، درباره تخت جمشید چنین بیان میکند: تخت جمشید، پایتخت هخامنشیان است که در فاصله 70 کیلومتری شهر شیراز قرار دارد و یکی از نقاط باستانی دنیاست، که همه‌ساله هزاران نفر از آن بازدید می‌کنند و در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. به دلیل اهمیت تاریخی آن و شنیده‌هایی که در مدارس از آن داشته‌ایم، در آینده‌ای نزدیک ویژه برنامه‌ای درباره تخت جمشید منتشر خواهیم کرد.
در بخش بعدی پادکست یعنی معرفی قله‌های شعر و ادب پارسی، گوینده پادکست ضمن اشاره به آرامگاه سعدی واقع در شهر شیراز و ویژگی‌های معماری آن چنین بیان کرد: همانطور که متوجه شدید امروز میخواهیم درباره سعدی شیرازی صحبت کنیم. اهل ادب به او لقب «استادِ سخن»، «پادشاهِ سخن» و حتی به‌طور مطلق، «استاد» داده‌اند. او در نظامیه بغداد، که مهمترین مرکز علم و دانش جهان اسلام در آنزمان به حساب می‌آمد، تحصیل و پس از آن به‌عنوان خطیب به مناطق مختلفی از جمله شام و حجاز سفر کرد. سعدی سپس به زادگاه خود شیراز، بازگشت و تا پایان عمر در آنجا اقامت گزید. آثار سعدی به زبانهای مختلف دنیا ترجمه شده و برخی از اشعار وی در محافل ادبی جهان، دارای جایگاه ویژه‌ای است.
وی ضمن تشریح زندگینامه این شاعر بلند آوازه به معرفی آثار سعدی یعنی گلستان و بوستان پرداخت و در ادامه، حکایتی از گلستان تحت عنوان داستان دو بردار را با لحنی زیبا برای مخاطبان یونانی بازگو کرد.
بخش بعدی پادکست ایرانکست «ایران از نگاه یونانیان» بود، که با خانم اسمینی کریاری، رئیس پیشین دانشگاه پانتئون و استاد تمام فعلی این دانشگاه مصاحبه‌ای صورت گرفته است. بر این اساس، خانم کریاری که در زمان ریاستش بر این دانشگاه به‌همراه شخصیت‌های برجسته یونانی برای برگزاری ششمین دوره گفتگوهای اسلام و مسیحیت ارتدکس به ایران سفر کرده بود، تجربیات و مشاهداتش را از ایران امروز برای شنوندگان این شماره از پادکست بیان میدارد. «ما در این سفر به شهرهای تهران و قم رفتیم و با شخصیت‌های برجسته دینی و مذهبی ایران دیدارهایی داشتیم. در شهر قم به مرکز مطالعات ادیان رفتیم و باید به شما بگویم که در حوزه مطالعات ادیان بسیار پیشرفته و مسنجم هستند و تحقیقات خوبی در این مراکز به‌خصوص در حوزه مسیحیت ارتدکس انجام میشود. ما پیش از این سفر نمی‌دانستیم که در مجلس ایران اقلیت‌های دینی نماینده دارند، زنان در جایگاه‌های بالای دولتی و حکومتی و حتی در مجلس حضور دارند، نمی‌دانستیم که در مرکز تهران کلیسای ارتدکس وجود دارد، همه این موارد ما را بسیار شگفت‌زده کرد. واقعاً بحث همزیستی مسالمت‌آمیز ادیان در این کشور به خوبی قابل مشاهده است. در این سفر این شانس را داشتم تا با برخی نمایندگان زن مجلس ایران دیدار کنم، امیدوارم که دوباره فرصتی باشد تا به ایران سفر کنم، زیرا هنوز پس از گذشت سه سال، این سفر را فراموش نکرده‌ام.»
در بخش پایانی این پادکست که به معرفی موسیقی سنتی ایران می‌پردازد، یکی دیگر از دستگاه‌های موسیقی سنتی ایرانی یعنی «بیات اصفهان» توضیح داده شد و قطعاتی از این موسیقی اصیل ایرانی برای شنوندگان پخش شد. در این بخش عنوان شد: بیات اصفهان یکی از آوازهای موسیقی سنتی ایرانی است. بیشتر موسیقی‌دانان آنرا از متعلقات همایون دانسته، اما برخی این آواز را جزء دستگاه شور می‌دانند. اگرچه نام بیات اصفهان با مقام اصفهان همسان است، اما از نظر موسیقایی با آن مرتبط نیست. در بیات اصفهان، نت پایه همان درجه چهارم همایون است، که نقش نت شاهد را نیز ایفا میکند. این نت در مرکزیت دو دانگ قرار دارد که دانگ پایین‌تر تا نت پایه همایون (که تکیه‌گاه بم بیات اصفهان است) پایین می‌رود و دانگ بالاتر مسیری است به سمت اوج آواز اصفهان....، از این توضیحات فنی که بگذریم از شما دعوت می‌کنم به قطعاتی از موسیقی زیبای ایرانی که در این سبک نواخته شده است، گوش فرادهید.
برگزاری دوره‌های دانش‌افزایی زبان فارسی در دانشکده تاون شیپ لاهور
با همکاری خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در لاهور پاکستان، دوره‌های دانش‌افزایی زبان فارسی ویژه اساتید و دانشجویان در اتاق ایرانشناسی دانشکده تاون شیپ برگزار میشود.
به منظور تقویت و فعالتر کردن اتاق‌های ایرانشناسی، جعفر روناس، وابسته فرهنگی و مسئول خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران در لاهور در بازدید از دانشکده تاون شیپ- از مراکز آموزش عالی شهر لاهور- با رئیس و مسئولین این دانشکده دیدار و درباره زمینه‌های همکاری مشترک به ویژه تقویت اتاق ایرانشناسی در این دانشکده گفت‌وگو کرد.
همزمان، وابسته فرهنگی کشورمان در لاهور به‌عنوان میهمان ویژه در پویش کاشت ده میلیارد درخت پاکستان در دانشکده تاون شیب شهر لاهور شرکت و یک اصله نهال یادبود از سوی جمهوری اسلامی ایران در محوطه این مرکز آموزشی نشاء کرد.
محمد لقمان، رئیس دانشکده تاون شیپ گفت: به منظور مقابله با عواقب تغییرات اقلیمی و افزایش فضای سبز، دولت پاکستان کاشت 10 میلیارد نهال و درخت در سراسر این کشور را در مدت پنج سال در دستور کار خود قرار داده است. وی افزود: در همین راستا قرار است ده‌ها هزار نهال نیز در محوطه دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی عالی در سراسر ایالت پنجاب و پاکستان کاشت شود. در این دیدار توافق شد دوره‌های دانش‌افزایی زبان فارسی برای اساتید و دانشجویان راه اندازی و در محل اتاق ایرانشناسی برگزار شود و اقدامات جدیدی برای تقویت اتاق ایرانشناسی که سال‌ها به فراموشی سپرده شده است، از لحاظ تأمین منابع، محتوا و ساختار فیزیکی صورت گیرد.
همچنین، مقرر شد دو سمینار مشترک درخصوص موضوعات مختلف و مورد علاقه از جمله ایرانشناسی با بررسی تطبیقی ادبای متناظر و همکاری مشترک دانشکده تاون شیپ و خانه فرهنگ کشورمان در اتاق ایرانشناسی برگزار شود.
تدوین نخستین دانشنامه سندشناسی ایران در کتابخانه ملی
معاون پژوهشکده اسناد سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران از تدوین نخستن دانشنامه سندشناسی در ایران، به همت سازمان اسناد و کتابخانه ملی خبر داد. خانم حوریه سعیدی از پایان تدوین نخستین دانشنامه سندشناسی در ایران خبر داد و گفت: هدف از پرداختن به این طرح شناخت و تعیین هویت اسناد در انواع خود و نیز شناخت ویژگی هر کدام از آنها برای مخاطبان خاص خود است، که این مخاطبان از میان بایگانان، پژوهشگران سندپژوه و پژوهشگران تاریخ معاصر ایران هستند و بسیار کاربردی و مفید خواهد بود.
سعیدی در تشریح اهمیت تدوین دانشنامه سندشناسی عنوان کرد: با وجود دائره‌المعارف‌ها، فرهنگنامه‌ها با موضع‌های مختلف، همیشه خلاء نبود دانشنامه در حوزه اسناد و سندشناسی وجود داشته و پژوهشهایی مبتنی بر شناخت از ماهیت اسناد در دسترس نبوده است. در واقع پژوهشهایی که نشان دهد تفاوت شکلی، جنسی، محتوایی اسناد مختلف بطور مثال: سند فرمان، سند عریضه، یا سند مبایعه‌نامه و اجزا و ترکیباتی که این اسناد را شکل میدهد؛ چندان انجام نشده و این تفاوت‌ها و تمایزات چندان مورد بررسی قرار نگرفته است.
مجری طرح دانشنامه سندشناسی ادامه داد: بنابراین دانشنامه سندشناسی به پژوهشگران، سندپژوهان و همچنین پژوهشگران تاریخ‌نویس حوزه تاریخ معاصر این امکان را میدهد تا بر اساس فهم و درک تفاوت ماهیت و هویت اسناد به تحقیقات خود شکل دقیق‌تری دهند و برای بایگانی‌کنندگان در حوزه فهرست‌نویسی و طبقه‌بندی، اسناد کلیدی دقیق‌تری در اختیارشان گذاشته میشود.
سعیدی تصریح کرد: تدوین دانشنامه سندشناسی بیش از چهار سال با همراهی پژوهشگران همکار سازمان و همچنین بیرون سازمان در زمینه ۳۰۰ عنوان، از مرحله تشکیل شورای سیاست‌گذاری و مدخل‌گزینی مداخل اصلی، ارجاعی و اصطلاحی شروع و تا مرحله سفارش، داوری و ویرایش و تدوین مقالات و ارائه آن در ۹۰۰ صفحه به پایان رسید و آماده چاپ است و پس از چاپ نیز بصورت لوح فشرده در دسترس علاقه‌مندان و مراکز بایگانی قرار خواهد گرفت.
عضو هیئت علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، با تأکید بر اینکه دانشنامه سندشناسی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برای نخستین بار است که در ایران تدوین میشود، گفت: دانشنامه سندشناسی به گفته و تأیید برخی از صاحبنظران حوزه سند در عرصه بین‌المللی از جمله پروفسور ورنر از آلمان و دکتر کندو ایرانشناس ژاپنی، نمونه‌ای در جهان ندارد و به‌نوعی در دنیا نیز تدوین چنین دانشنامه‌ای برای نخستین بار انجام شده است.
منابع:
خبرگزاری‌های: ایرنا، ایسنا، ایلنا، مهر، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بخش اخبار ایرانشناسی مرکز اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی، بخش اخبار ایرانشناسی کتابخانه مجلس شورای اسلامی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بنیاد سعدی، کمیسیون ملی یونسکو- ایران، اخبار حوزه ایرانشناسی خبرخوانهای «ویستا» و «خبربان».